O prawie

O prawie
Poniżej zbiór łacińskich sentencji prawniczych, związanych ze starożytnym ustawodawstwem, postępowaniem sądowym i egzekwowaniem prawa.
/ 04.02.2010 12:11
O prawie
  • Absentem in criminibus damnari non oportet – Nie należy wydawać wyroku skazującego za przestępstwa wobec osoby nieobecnej.
  • Ambulatoria est voluntas testatoris usque ad mortem – Wola spadkodawcy może być zmieniona aż do śmierci.
  • Audiatur et altera pars – Należy wysłuchać i strony przeciwnej (w sporze).
  • Bis de eadem re agere non licet – Nie wolno procesować się dwa razy w tej samej sprawie.
  • Celare fraudem fraus est – Zatajenie oszustwa jest także oszustwem.
  • Clara non sunt interpretanda – Jasne przepisy nie wymagają interpretacji.
  • Crimina morte extinguntur – Przestępstwa ulegają wymazaniu przez śmierć.
  • De maiore et minore non variant iura – Prawa zmieniają się w zależności od większego lub mniejszego znaczenia osoby.
  • Dominus soli Est dominus coeli et inferorum – Właściciel gruntu jest właścicielem nieba i podziemi.
  • Dura lex, sed lex – Surowa ustawa, lecz ustawa; Surowe prawo, lecz prawo.
  • Et non facere facere est – I powstrzymanie się od działania jest działaniem.
  • Expedit rei publicae, ut finis sit litium – Leży w interesie publicznym, by położyć kres sporom.
  • Exsecutio iuris non habet iniuriam – Egzekwowanie prawa nie jest bezprawiem.
  • Facta non praesumuntur, sed probantur – Okoliczności faktycznych nie domniemywa się, lecz należy je udowodnić.
  • Fiat iustitia et pereat mundus – Sprawiedliwości musi stać się zadość, choćby miał zginąć świat.
  • Furtum sine affectu furandi non committitur – Nie popełnia się kradzieży bez zamiaru jej dokonania.
  • Hereditas viventis non datur – Nie przyznaje się spadku po żyjącym.
  • Hominimum causa omne ius constitutum est – Wszelkie prawo zostało ustanowione ze względu na ludzi.
  • Ignorantia iuris nocet – Nieznajomość prawa szkodzi (nie usprawiedliwia).
  • In dubio mitius – W razie wątpliwości należy postępować łagodniej.
  • Iniura non excusat iniuram – Bezprawie nie usprawiedliwia bezprawia (jako odwetu).
  • Leges ab omnibus intellegi debent – Ustawy powinny być zrozumiałe dla wszystkich.
  • Leges bonae ex malis moribus procreantur – Dobre ustawy rodzą się ze złych obyczajów.
  • Leges omnium salutem singulorum saluti anteponunt – Ustawy przedkładają dobro ogółu nad dobro jednostek.
  • Libertas est inaestimabilis – Wolności nie zmierzy się pieniędzmi.
  • Maleficiorum societas nulla est – Nieważna jest spółka, zawiązana w celu popełnienia bezprawnych czynów.

Zobacz aforyzmy Seneki i Juliusza Cezara.

  • Malitia supplet aetatem – Natężenie zła uzupełnia wiek (młodociany przestępca, który popełnił wyjątkowo zły czyn, może być sądzony jak dorosły).
  • Manifestum non eget probatione – Oczywiste nie wymaga dowodu.
  • Mors omnia iurata solvit – Śmierć rozwiązuje wszystkie prawa.
  • Nemo iudex (idoneus) in causa sua (in propria causa) – Nikt nie jest właściwym sędzią we własnej sprawie.
  • Non omne, quod licet, honestum est – Nie wszystko, co dozwolone, jest uczciwe.
  • Obligatio semel extincta non reviviscit – Zobowiązanie, które raz wygasło, nie odżywa.
  • Omnes homines aequales sunt – Wszyscy ludzie są równi.
  • Pacta sunt servanda – Umów należy dotrzymywać.
  • Pater est, quem nuptiae demonstrant – Ojcem jest ten, na którego wskazuje małżeństwo.
  • Periculum in mora – Niebezpieczeństwo tkwi w zwłoce.
  • Prohibenda est ira in puniendo – Przy wymierzaniu kary nie należy kierować się gniewem.
  • Qui accussare volunt, probationes habere debent – Ci, którzy chcą oskarżać, muszą mieć dowody.
  • Qui tacet, consentire videtur – Ten, kto milczy, wydaje się zgadzać.
  • Quid leges sine moribus? – Cóż znaczą ustawy bez obyczajów?
  • Res iudicata pro veritate accipitur – Prawomocny wyrok przyjmuje się jako prawdę.
  • Res nullius cedit primo occupanti – Rzecz niczyja przypada pierwszemu znalazcy.
  • Scientia nobilitat – Wiedza uszlachetnia.
  • Sensum, non verba spectamus – Patrzymy na sens, a nie na słowa.
  • Sine pretio nulla venditio – Bez oznaczenia ceny nie ma sprzedaży.
  • Sola cogitatio furi faciendi non facit furem – Sam zamiar popełnienia kradzieży nie czyni jeszcze złodziejem.
  • Summus ius, summa iniuria – Najwyższe prawo może stać się najwyższym bezprawiem.
  • Tutor loco parentis habetur – Opiekun zajmuje miejsce rodzica.
  • Ubi societas, ibi ius – Gdzie społeczeństwo, tam i prawo.
  • Vim vi repellere licet – Siłę wolno odeprzeć siłą (obrona konieczna).

Zobacz też artykuł cytaty starożytne.

  

Źródło: Marek Kuryłowicz, „Słownik terminów, zwrotów i sentencji prawniczych łacińskich oraz łacińskiego pochodzenia”

Redakcja poleca

REKLAMA